Een cobot is vanaf de basis ontworpen met samenwerking in gedachten: 

• Lichter mechanisch ontwerp 

• Ingebouwde kracht- en koppelbegrenzing 

• Bewegingsprofielen met beperkte snelheid en acceleratie 

Door deze ontwerpkeuzes ontstaat bij een botsing minder impact. In veel gevallen zijn fysieke hekwerken daarom niet nodig. 

Maar: een cobot is weliswaar intrinsiek veilig – mits correct ingesteld – hij is slechts één onderdeel van de totale installatie. Zodra je een grijper monteert, werkt met scherpe objecten, of de cobot plaatst in een hoek of tegen een muur, veranderen de risico’s. Denk aan: 

• klemgevaar bij muren of tafels, 

• scherpe randen op tooling of product, 

• onverwachte interactie met operators. 

Daarom is een risicobeoordeling van de hele applicatie wettelijk verplicht, conform de machinerichtlijn – en vanaf 2027 volgens de nieuwe Europese Machineverordening. Deze spreekt niet langer van 'collaboratieve robots', maar van 'collaboratieve applicaties'. 
De focus ligt dus niet op de robot alleen, maar op het geheel: robot, tooling, taak, omgeving én interactie met mensen. 

Industriële robots kunnen in bepaalde gevallen ook collaboratief worden ingezet, op voorwaarde dat ze zijn uitgerust met geschikte sensoren, software en een passende veiligheidsarchitectuur, en dat de risicoanalyse dit toelaat. De grens tussen industriële robot en cobot vervaagt daarmee, een ontwikkeling waarop de nieuwe machineverordening goed inspeelt.

Sommige cobots kunnen relatief hoge snelheden en payloads aan. Maar zodra ze op hoge snelheid of met veel kracht opereren, verliezen ze hun collaboratieve status. 

In dat geval zijn extra veiligheidsmaatregelen verplicht, of laat je de cobot overschakelen naar een niet-collaboratieve modus. Moderne cobots kunnen dit dynamisch aanpassen. Met behulp van veiligheidsscanners of vision-systemen detecteren ze of er mensen in de buurt zijn. Zo kan de robot automatisch vertragen of stoppen, en hervatten zodra de zone vrij is. Dit verhoogt de veelzijdigheid van cobots aanzienlijk, want het biedt het beste van twee werelden: 

• Veilig samenwerken wanneer er mensen in de buurt zijn 

• Maximale snelheid en output zodra de robot volledig zelfstandig opereert 

Zo combineer je de flexibiliteit van collaboratief werken met de efficiëntie van industriële automatisering – zonder concessies te doen aan veiligheid of prestaties. 

Verschillende vormen van samenwerking 

Samenwerking tussen mens en robot kent gradaties. De mate van samenwerking wordt bepaald door: 

• of ze hetzelfde werkgebied delen; 

• of er ook daadwerkelijk directe interactie is. 

Vier niveaus van samenwerking: 

1. Geen samenwerking – traditionele cel met hekwerk 

2. Co-existentie – mens en robot in dezelfde ruimte, maar niet gelijktijdig aan dezelfde werkplek 

3. Sequentiële samenwerking – mens en robot wisselen elkaar af 

4. Interactieve samenwerking – mens en robot werken gelijktijdig samen