Zeetug30, 2020'nin başlarında devreye alındı. Alınan ilk operasyonel sonuçlar, özellikle de römorkörün sahibi Türk firma GİSAŞ Gemi Sanayi A.Ş. için fazlasıyla umut vadediyor. Ancak İstanbul Limanı projesinin gerçeğe dönüştürülmesi için NAVTEK Deniz Teknolojisi A.Ş.'nin "ezber bozan" çözümlerinin de uygulanması gerekiyordu. ABB Yerel Satış Kanalı Müdürü , endüstriyel sürücü teknolojisinin çözümde ne kadar önemli bir rol oynadığını açıklıyor.
Yaklaşık iki yıl önce GİSAŞ, İstanbul merkezli gemi tasarımcısı ve üreticisi NAVTEK'ten zorlu bir istekte bulundu. Giderek daha da katılaşan liman yönetmeliklerine uymak adına mevcut liman römorkörlerini, daha küçük ve daha düşük emisyonlu gemilerle değiştirmek istiyorlardı. Hibrit dizel batarya konfigürasyonlarının ve belirli temiz teknoloji eklentilerinin giderek daha çok kullanılmasına rağmen en başta bu taleplerin karşılanması mümkün görünmüyordu.
NAVTEK’in çözümü, tamamen elektrikli bir römorkör tasarlamaktı. projenin yürütülmesi için ciddi bir mühendislik çabası gerekiyordu. Sadece 18,7 metre ve 6,7 metrelik kiriş (maksimum genişlik) göz önünde bulundurulduğunda esas zorluk, römorköre en az 30 ton çekme gücü sağlamak için gerekecek elektrik gücünün büyüklüğüydü.
Gereken çekme gücünü karşılamanın yanında römorkördeki alanın geleneksel değişken hızlı sürücü (VSD) teknolojisine yetmemesi de zorlayıcı olacaktı.
Mobil sürücü sayesinde küçük kurulum alanı
BMA Teknoloji A.Ş. ,bir marin elektrik sistemi entegratörü , bu zorluğun üstesinden gelmek için ABB' den teknik destek istedi. Madencilik sanayii gibi ağır işlere yönelik endüstriyel uygulamalardan geçiş yapılarak üretilen kompakt ABB HES880 Mobil Sürücüsü uygun görüldü. Hatta sıvı soğutmalı sürücülerin birkaçı, kabin montajı gerektirmediklerinden römorkörün içerisindeki sınırlı alana sığabiliyor ve 925 kW'lık tahrik motorları için gereken gücü de sağlıyordu. Sürücü, yüksek titreşim toleransı (sürekli 4 g ve ani 30 g) ve IP67 koruma sınıfıyla zorlu ve tehlikeli deniz ortamlarının gerektirdiği sağlam ve güvenilir performansı sunuyor.
İlk Zeetug30, İstanbul'un TK Tuzla Tersanesi'nde inşa edilirken, ABB de toplamda 14 HE880 Mobil Sürücü sağladı. Bu kapsamda altı DC/DC dönüştürücü, tahrik motorlarının her biri için iki inverter, tahrik ve yangın söndürme (FI-FI) pompaları için birer inverter ve römorkörün tahrik harici yükü için şebekeden bağımsız iki adet 150 kVA dönüştürücü sağlanmıştır.
Hem güçlü hem de verimli
Tamamen elektrikli Zeetug30'un, benzer boyuttaki dizel-mekanik römorkörlere kıyasla karbondioksit (CO2) emisyonlarında yıllık 210 ton, nitrojen oksit (NOx) emisyonlarında ise yıllık 9 ton tasarruf sağlaması bekleniyor. Test ve devreye alma aşamalarında görülen başka bir avantaj da tamamen elektrikli tasarımın, çalışmak için başta hesaplanandan daha az enerjiye ihtiyaç duyması oldu.
Römorkörün operasyonel maliyetleri de oldukça etkileyici. Zeetug'ın tamamen çalışır halde olduğunda, dizel motorla çalışan benzer boyuttaki bir römorköre kıyasla maliyetlerde yüzde 85 tasarruf sağlaması bekleniyor.
Tamamen elektrikli tasarım, daha yüksek enerji verimliliğinin yanında dizel motorlara kıyasla daha az bakım süre ve maliyetleri de sunuyor. Uzaktan izleme ve teşhis imkanları da teknisyen ve mühendislerin sorunları gerçek zamanlı olarak çözmelerini ve tüm yazılım ve sistem güncellemelerinin de uzaktan yapılabilmesini sağlıyor.
Yapılan testlerde Zeetug30, maksimum 32 ton çekme ile hedeflenen 30 tonluk çekme gücünü aşmayı başardı.
Manevra ve operasyon kolaylığı
Zeetug30 şu anda alanın ciddi şekilde kısıtlandığı İstanbul Limanı'nda tersane bölümünde her gün faaliyet gösteriyor. Aylar süren çalışmanın ardından mürettebat, römorkörden ne kadar memnun olduklarını dile getirerek, sunduğu en etkileyici özelliklerin de manevra kabiliyeti, komutlara hızlı tepki ve anlık tahrik gücü olduğunu belirttiler. Tamamen elektrikli tahrik sistemi, römorkörün çok dar alanlarda dahi dönüp dolaşmasını sağlayarak acil durumlarda veya hızlı müdahale gerektiren durumlarda çok daha güvenli bir seçenek sunuyor.
Zeetug30 gün içerisinde limandaki görevleri yerine getirecek ve gece de kıyıda şarj edilecek. Römorkörün bataryaları bir saat içerisinde şarj edilmekle birlikte bu süre, kıyıdaki güç kapasitesine ve konuma bağlı olarak yarım saate de indirilebiliyor.
Elektrikli bir gelecek
Dünyanın dört bir yanında müşteriler, Zeetug30'a büyük ilgi gösteriyorlar. NAVTEK'in iş geliştirme departmanı, çeşitli teklifler üzerinde çalışıyor. Bataryalı teknolojinin doğası gereği enerji profili ve tüketimi fazlasıyla önemli olmakla birlikte müşterilerin de farklık operasyonel ihtiyaçları olabiliyor; dolayısıyla tasarım da buna göre uyarlanacak. Zeetug30, limanları sıfır emisyonlu bir geleceğe taşımaya hazırlanıyor.
