De Machineverordening is in 2023 gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Bent u er inmiddels klaar voor? Zo niet, dan is dit het beste moment om ermee te beginnen. Exploitanten hebben namelijk niet veel tijd meer om alle nodige voorzorgsmaatregelen te nemen om veilig en in overeenstemming met de wet te blijven werken.
De nieuwe machineverordening (MVO) wordt van kracht op 20 januari 2027. Wat betekent dit voor fabrikanten en productiebedrijven? Wat zijn de verschillen tussen de vorige Machinerichtlijn en de nieuwe Machineverordening? En wat zijn de valkuilen tijdens de overgangsfase? Onze FAQ geeft antwoord op de belangrijkste vragen.
Wanneer komt de nieuwe Machineverordening?
Verordening (EU) 2023/1230 - de exacte naam van de nieuwe machinerichtlijn van de Europese Unie - is van toepassing vanaf 20 januari 2027. Net als enkele andere termijnen is dit te vinden in artikel 54 van de nieuwe Machineverordening.
Wanneer is de nieuwe Machineverordening gepubliceerd?
De Machineverordening is op 14 juni 2023 gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU.
Is er een overgangsperiode totdat de nieuwe Machineverordening in werking treedt?
De overgangsperiode sinds de bekendmaking in het Publicatieblad van de EU is 42 maanden. Binnen deze periode - d.w.z. tot 20 januari 2027 - moeten alle belanghebbenden voorzorgsmaatregelen nemen om ervoor te zorgen dat ze veilig en in overeenstemming met de wet blijven handelen.
Kunnen de oude Machinerichtlijn en de nieuwe Machineverordening tegelijkertijd worden toegepast?
Alle machines die voor de bindende deadline van 20 januari 2027 in de handel worden gebracht, krijgen een EG-conformiteitsbeoordeling volgens de Machinerichtlijn 2006/42/EG, die nu nog van kracht is. De nieuwe Machineverordening is alleen van toepassing op machines die vanaf 20 januari 2027 in de handel worden gebracht.
Welke apparaten vallen onder de Machineverordening?
De nieuwe Machineverordening is van toepassing op alle machines, zogenaamde niet voltooide machines en bijbehorende producten die in de handel worden gebracht vanaf 20 januari 2027. Dit toepassingsgebied omvat onder andere:
- Industriële machines
- Bouwmachines
- Landbouwmachines
- Hefwerktuigen en liften
- Verpakkingsmachines
- Elektrische en elektronische apparatuur
- Veiligheidscomponenten
Voor wie geldt de nieuwe Machineverordening?
De Machineverordening is van toepassing op alle bedrijven die bepaalde machineproducten vervaardigen, in de handel brengen of in bedrijf stellen. Hieronder vallen de volgende producten:
- Machines
- Verwisselbare uitrustingsstukken
- Veiligheidscomponenten
- Hijs- en hefgereedschappen
- Kettingen, kabels, stroppen en banden
- Verwijderbare mechanische krachtoverbrengingssystemen
- Gedeeltelijk voltooide machines
Aangezien dit een EU-verordening is, is deze rechtstreeks van toepassing op alle marktdeelnemers in alle lidstaten.
Wat is er nieuw in de Machineverordening?
De belangrijkste reden voor de nieuwe verordening is om deze aan te passen aan de huidige stand van de techniek. Belangrijke wijzigingen in de Machineverordening zijn bedoeld om rekening te houden met de nieuwe eisen van digitalisering, functionele veiligheid en zelflerende systemen, evenals cyberveiligheid. Daarnaast is de inhoud van de Machineverordening aangepast aan de in 2022 vernieuwde ‘Blauwe gids’ (leidraad voor de tenuitvoerlegging van EU-productregelgeving). De lijst van de Machineverordening voor machines met speciale conformiteitsbeoordelingsprocedures (voorheen bijlage IV) zal in het kader van dit proces ook worden bijgewerkt.
Door de steeds verdergaande digitalisering ontstaan er voortdurend nieuwe risico's voor de veiligheid van machines waarmee de oude Machinerichtlijn nog geen of onvoldoende rekening hield. De EU Machineverordening is daarom bedoeld om met name de volgende veiligheidsrisico's te minimaliseren:
- Samenwerking tussen mens en robot (collaboratieve robots, cobots)
- Machines die zijn aangesloten op het internet
- Effecten van software-updates
- Autonome machines en controlestations op afstand (bediening op afstand en IIoT-diensten)
Daarnaast is de Machineverordening ook bedoeld om de administratieve lasten en kosten voor fabrikanten en exploitanten te verminderen, bijvoorbeeld door digitale varianten van gebruiksaanwijzingen mogelijk te maken. De gestandaardiseerde en EU-brede bindende regelgeving moet ook de rechtszekerheid voor bedrijven vergroten.
Wat is de vorige machinerichtlijn?
De vorige machinerichtlijn 2006/42/EG bevatte de eisen voor het ontwerp en het in de handel brengen van machines in de Europese Economische Ruimte (EER). De taak en het doel zijn dus in wezen dezelfde als die van de nieuwe Machineverordening.
Wat is het verschil tussen een verordening en een richtlijn?
Voor een EU-verordening is geen omzetting in nationale wetgeving door de lidstaten vereist: verordeningen hebben een ‘bindende werking’ voor alle lidstaten en zijn dus rechtstreeks juridisch bindend. Dit vermindert de administratieve last, omdat belanghebbenden niet te maken hebben met mogelijk verschillende nationale implementaties.
Wat is het doel van de Machineverordening?
De EU-Commissie is niet van plan fundamentele wijzigingen aan te brengen in de Machineverordening: Het doel blijft om de veiligheid van machines en apparatuur in de EU te waarborgen door eisen te stellen aan ontwerp, fabricage en conformiteitsbeoordeling. Het is de bedoeling om gemeenschappelijke elementen te standaardiseren en zwakke punten in de vorige Machinerichtlijn weg te werken.
Hiertoe behoren bijvoorbeeld uniforme definities van termen en regels over de rol van geharmoniseerde normen. De betekenis van de CE-markering is verduidelijkt. Er zijn aanpassingen aangebracht in de conformiteitsbeoordelingsmodules. Enkele zwakke punten op het gebied van markttoezicht zijn weggewerkt. Er zijn gestandaardiseerde EU-brede regels voor accreditatie ingevoerd. Ook de aanwijzing van ‘aangemelde instanties’ is gestandaardiseerd. In de toekomst zullen verplichtingen gelden voor zogenaamde ‘marktdeelnemers’, met inbegrip van de handel.
Hoe verhoudt de Machineverordening zich tot de EU-verordening inzake kunstmatige intelligentie (AI Act) en de EU-gegevenswet (Data Act)?
De EU-Commissie werkt momenteel aan een verordening (AI Act) om het in de handel brengen, in bedrijf stellen en gebruik van AI-systemen en -producten te reguleren. Het is daarom waarschijnlijk dat fabrikanten en distributeurs van betrokken machines en installatiebouwers in de toekomst niet alleen rekening moeten houden met de Machineverordening, maar ook met de AI-verordening.
Met de EU-datawet (Data Act) plant de Commissie ook wettelijke regels die gericht zijn op een beter en innovatiever gebruik van gegevens en die voorkomen dat individuele spelers de exclusieve controle over deze gegevens hebben. Dit betreft voornamelijk IoT-objecten zoals huishoudelijke apparaten, machines of voertuigen. Het is mogelijk dat individuele toepassingsgebieden van de Data Act overlappen met het Machineverordening. Het is echter nog niet mogelijk om een definitief oordeel te vellen over beide geplande wetten.
Hoe verhoudt de Machineverordening zich tot andere CE-regelgeving inzake productveiligheid?
Het is mogelijk dat het toepassingsgebied van de Machineverordening overlapt met andere CE-richtlijnen of verordeningen inzake productveiligheid. Voorbeelden zijn de Laagspannings- en Radioapparatuurrichtlijnen en de ATEX-richtlijn. Dit komt omdat een machine in de zin van de Machineverordening ook een ‘elektrisch apparaat’ kan zijn. De Machineverordening geeft ook informatie over explosierisico's die kunnen ontstaan door het gebruik van een machine.
Waar moet rekening mee worden gehouden bij de overgang van de Machinerichtlijn naar de Machineverordening?
Bij machines waarvan de ingebruikname of het op de markt brengen betrouwbaar kan worden voorspeld, zijn er nauwelijks risico's: als de machine in de handel wordt gebracht vóór 20 januari 2027, moet de machine voldoen aan de Machinerichtlijn. Als de machine na 20 januari 2027 in de handel wordt gebracht, moet ze voldoen aan de Machineverordening.
De situatie is anders voor complexere projecten waarbij niet kan worden voorspeld of de betrokken machines of systemen voor of na de uiterste datum in de handel zullen worden gebracht - bijvoorbeeld vanwege lange transportroutes met douaneafhandeling. In dergelijke gevallen moet de nieuwe Machineverordening vanaf het begin worden toegepast om een situatie te voorkomen waarin de machine of installatie niet rechtmatig in bedrijf kan worden gesteld als deze na de uiterste termijn wordt geleverd.
Kunnen bestaande machines in de handel blijven nadat de machinerichtlijn van kracht is geworden?
Nee. In overeenstemming met artikel 51, lid 2, van de nieuwe Machineverordening is de Machinerichtlijn vanaf 20 januari 2027 niet meer van toepassing. Dit betekent dat bestaande machines met een EG-conformiteitsbeoordeling met de Machinerichtlijn niet langer op de markt gebracht mogen worden.
Waar kan ik de Nederlandse versie van de Machineverordening vinden?
De Nederlandse versie kan worden gedownload op de website van de Europese Unie.
L_2023165NL.01000101.xml (europa.eu)