De waarde van de molens laat zich niet in geld uitdrukken en om het behoud ervan te waarborgen is, begin deze eeuw, de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) opgericht. Het jaarlijks onderhoud bedraagt per molen ongeveer € 20.000,-, kosten die door de stichting uit entreegelden, donaties, subsidies en sponsoring gedekt worden.
Een grote bedreiging voor het behoud van deze molens, waarvan een aantal geheel uit hout is opgetrokken en met riet gedekt is, wordt gevormd door brand. Om te voorkomen dat de elektrische installatie met één enkel vonkje een brand veroorzaakt, zijn de molens voorzien van nieuwe verdeelkasten van ABB met vlamboogdetectie.
“Brand is een groot risico voor onze molens ”zegt Jan-Dirk Verheij, woordvoerder van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk, “ver voor de 17e eeuw stonden op deze plaats ook al molens, de oudste molen dateert van 1630, maar de meeste molens die hier nu staan zijn in de eerste helft van de 18e eeuw gebouwd. Acht molens, de Nederwaard molens, zijn uit 1738, de acht Overwaard molens zijn uit 1740 en twee zijn iets later gebouwd. De Overwaard molens zijn geheel uit hout opgetrokken en voorzien van een rieten kap, de Nederwaard molens hebben een rieten kap en een stenen romp. Brand kan voor deze molens desastreus zijn. In 1981 en in 1997 zijn twee molens tot de grond toe afgebrand en die laatste keer was er sprake van brandstichting. Beide zijn herbouwd, maar het betekende wel dat het originele historisch erfgoed is verdwenen. Het voorkomen van brand is voor het behoud dus heel belangrijk.”
Veiligheid heeft om deze reden prioriteit bij het onderhoud. Op verzoek van de stichting werd daarom door Van Gent Elektroservice de elektrische installatie van de molens geïnspecteerd. Jeroen van Gent, directeur van Van Gent Elektroservice: “de stichting is al jaren klant bij ons en voor de inspectie hebben we een onafhankelijke partij ingehuurd. Daaruit bleek dat de elektrische installatie niet meer aan de huidige eisen voldeed en we kregen de opdracht om de verdeelkasten van de molens te vervangen. Hier hoort ook het beveiligen van de installatie tegen overbelasting, kortsluiting en aardfouten, evenals een overspanningsbeveiliging voor het beveiligen tegen blikseminslag bij.
Omdat brand een groot risico vormt, hebben we gekozen voor een verdeelkast van ABB. Dit omdat ABB een kwalitatief en veelzijdig totaalpakket beveiligingscomponenten levert inclusief de voor dit project zo belangrijke vlamboogbeveiliging. Vlamboogdetectie biedt zowel de bewoners als de molens bescherming tegen brand. We hebben de stichting daarom geadviseerd om de molens van nieuwe verdeelkasten met vlamboogdetectie te voorzien.”
De vlamboogdetector AFDD (Arc Fault Detection Device) van ABB met een geïntegreerde installatieautomaat detecteert niet alleen het risico op een vlamboog, maar beschermt de elektrische installatie ook tegen aardfouten, kortsluiting, overspanning en overbelasting. “De AFDD beschikt over een continue zelftest om volledige veiligheid en continuïteit van de installatie te waarborgen”, legt Jacco Brasser, Sales Engineer Building Products van ABB uit, “na detectie van een vlamboog schakelt het apparaat automatisch de installatie uit en wordt erger voorkomen. Wat een vlamboog zo gevaarlijk maakt is het feit dat deze overal in de installatie kan optreden zonder dat je het ziet. Vooral in oudere gebouwen is het risico groot door beschadigde of losliggende kabels. En in oude houten molens, waar nog wel eens een muis aan de bekabeling wil knagen is het risico en het mogelijke gevolg extra groot. Elk jaar breken er meer dan twee miljoen branden uit in heel Europa. Meer dan een derde hiervan wordt veroorzaakt door fouten in de elektrische installatie die meestal optreden als gevolg van gevaarlijke vlambogen. Hoewel in Nederland vlamboogdetectie niet verplicht is, maar aanbeveling in de NEN 1010, wordt het toch regelmatig toegepast. Vlamboogdetectie beschermt zowel oude als nieuwe gebouwen tegen brand. Bij monumentale panden adviseren wij dan ook altijd vlamboogdetectie.”
Bij de vervanging van de meterkasten voorziet Van Gent Elektroservice de molens van nieuwe kasten met vlamboogdetectie. “Doordat de ruimte waar de meterkast geplaatst moet worden heel beperkt is, is dat een uitdagend project”, zegt Jeroen van Gent,” vroeger hadden de molens natuurlijk helemaal geen elektriciteit en is er destijds iets ingebouwd zonder dat er eigenlijk ruimte voor was. Bovendien zijn de meeste molens bewoond en kunnen bewoners niet dagenlang zonder stroom zitten. De inbouw vindt dan ook dat met de grootst mogelijke zorgvuldigheid plaats. Vanwege de Werelderfgoed-status mag er niets aan de bouwkundige constructie worden gewijzigd.”
Jan-Dirk Verheij van SWEK is blij met de aanpak van Van Gent. “Er wordt met respect met het Werelderfgoed omgegaan. En met de bewoners die bijna allemaal molenaar families zijn. In een van de molens woont nu al de tiende generatie. Molen nummer 5 van Nederwaard wordt sinds 1745 door dezelfde familie bewoond. Mede dankzij de molenaars zijn alle molens nog volledig in bedrijf en in goede staat. Om een molen goed te behouden dient deze regelmatig te draaien. Niet alleen nuttig, maar ook een grote trekpleister voor de honderdduizenden toeristen, voornamelijk uit Azië en de VS, die Kinderdijk jaarlijks bezoeken. Nu de molens extra tegen brand beveiligd zijn, kunnen we ze met een gerust gevoel welkom heten.“