- ABB i szwedzka firma Blykalla będą pracować nad prototypem małego reaktora modułowego chłodzonego ołowiem
- Sprawdzone rozwiązania cyfrowe oraz technologie automatyki i elektryfikacji mają być częścią pilotażowej instalacji budowanej na południe od Sztokholmu
- Projekt wpisuje się w nową strategię dekarbonizacyjną Szwecji, która do 2045 r. chce przyłączyć do swojej sieci ponad 10 GW energii z atomu
Małe reaktory modułowe (SMR – Small Modular Reactor) w swoim działaniu praktycznie nie różnią się od tradycyjnych reaktorów stosowanych w energetyce jądrowej. Głównym wyróżnikiem jest skala. SMR to reaktory o mocy do 300 MWe (3-4 razy mniej niż w przypadku tradycyjnej elektrowni atomowej). Z racji swoich wymiarów mogą być budowane z dala od sieci przesyłowej i stanowić lokalne źródło czystej energii oraz ciepła. Produkowane seryjnie, są prostsze w instalacji i tańsze w eksploatacji, a także w gruncie rzeczy bezpieczniejsze niż duże elektrownie jądrowe.
Na świecie rozwijanych jest ponad 80 komercyjnych, małych reaktorów modułowych1. Projekty realizowane są w Stanach Zjednoczonych, Rosji, Chinach, Korei Południowej, Argentynie i Kanadzie. Do tego grona chce dołączyć Szwecja, która już teraz około 30 proc. elektryczności generuje z reaktorów. Tamtejszy rząd planuje zwiększenie mocy pochodzącej z atomu o 2500 MW do 2030 r. Do 2045 r. do szwedzkiej sieci ma zostać przyłączonych kolejnych 10 000 MW energii jądrowej. Oczywiście również SMR będą miały w tym swój udział.
Jednym z najważniejszych graczy na tamtejszym rynku jest firma Blykalla, która rozwija technologię SMR wielotorowo. Obecnie pracuje nad integracją małych reaktorów z procesami termochemicznymi do produkcji m.in. biowęgla, a także nad prototypowym reaktorem chłodzonym ołowiem. Niedawno ogłoszono, że Blykalla i firma ABB podpisały protokół ustaleń (MoU) w sprawie wspólnych prac nad rozwojem takiego reaktora.
Mały reaktor modułowy Sealer-E ma być kluczowym elementem pilotażowej instalacji, która powstanie w pobliżu istniejącej elektrowni jądrowej Oskarshamn, 340 km na południe od Sztokholmu. Docelowo pojedynczy moduł ma mieć 55MW mocy, mierzyć zaledwie 5x5 metrów, wykorzystywać unikatowe elementy zabezpieczające, a także wiele opatentowanych technologii.
W ramach projektu, ABB w pierwszej kolejności rozpozna w jaki sposób może zintegrować z nowym SMR swoje technologie cyfrowe, a także rozwiązania automatyki i elektryfikacji. Współpraca obejmuje również obszar cyberbezpieczeństwa i norm w zakresie bezpieczeństwa jądrowego.
Seryjna produkcja
– SMR będą nieodłącznym elementem transformacji energetycznej, stanowiąc istotne, lokalne źródło zasilania np. dla dużych zakładów przemysłowych. Z czasem mogą uzupełniać, a nawet równoważyć niestabilne źródła energii odnawialnej, jak farmy fotowoltaiczne i wiatrowe, wytwarzając energię dokładnie tam, gdzie jest ona potrzebna, i wpływając pozytywnie na niezawodność sieci energetycznej – mówi Piotr Szkoda, dyrektor biznesu Automatyki Procesowej ABB w Polsce.
Co istotne, procesy zachodzące niejako „obok” reaktora, są analogiczne do tych, z którymi mamy do czynienia od lat w tradycyjnej energetyce węglowej czy gazowej. – ABB dysponuje sprawdzonymi i niezawodnymi rozwiązaniami z zakresu elektryki oraz automatyki, które będą zarządzać instalacjami SMR – dodaje Piotr Szkoda.
Reaktory chłodzone ciekłym ołowiem zaliczane są do najnowszych jądrowych systemów IV generacji. Ołów pozwala efektywniej wykorzystać paliwo jądrowe. Charakteryzuje się niską temperaturą topnienia i wysoką temperaturą wrzenia (1749 stopni Celsjusza), co jest ważne ze względów bezpieczeństwa, ale też przekłada się na prostszą konstrukcję samego reaktora.
Blykalla chce rozpocząć seryjną produkcję nowego reaktora w ciągu 6-8 lat. – W Szwecji trwa dobry czas dla energetyki jądrowej, a w szczególności dla SMR. Cieszymy się, że przy pomocy wiedzy eksperckiej ABB będziemy mogli wprowadzić naszą technologię na rynek i realizować cele dla zeroemisyjnej energetyki – powiedział Jacob Stedman, prezes Blykalla.
1 https://www.iaea.org/newscenter/news/what-are-small-modular-reactors-smrs
