Z dniem 1 lipca 2021 roku w zakresie niskonapięciowych silników przeznaczonych do pracy w strefach zagrożonych wybuchem nastąpi rewolucja, jakiej nie było od wielu lat. Powodem tej rewolucji jest wchodzące tego dnia w życie Rozporządzenie Komisji (WE) 2019/1781, które ustanawia wymagania w zakresie efektywności energetycznej dla silników tego typu stosowanych na terenie Unii Europejskiej.
Opublikowane w 2009 i wprowadzone w życie w 2011 roku rozporządzenie 640/2009 ustanawiające minimalne wymagania w zakresie efektywności energetycznej (tzw. rozporządzenie EU MEPS) traktowało silniki przeznaczone do stref zagrożenia wybuchem jako wyłączone z jego zakresu. Efektywność energetyczna tych silników mogła pozostawać na dowolnym poziomie, aby producenci mogli skupić się na zapewnieniu przede wszystkim bezpieczeństwa, które dla silników pracujących w atmosferze gazów czy pyłów wybuchowych jest zawsze najwyższym priorytetem.
Dziesięć lat rozwoju technologii silnikowej spowodowało mocną zmianę tego spojrzenia. Opublikowane w październiku 2019 roku Rozporządzenie Komisji (WE) 2019/1781 całkowicie zmieniło zasady gry. Od dnia 1 lipca 2021 roku silniki znajdujące się w zakresie rozporządzenia, zatem jednostki o konstrukcji 2-, 4-, 6- oraz 8-biegunowej o mocach od 0.12kW do 1000kW będą objęte nowymi wymaganiami w zakresie efektywności energetycznej. Poziom klasy IE3 będzie obowiązkowym dla mocy od 0.75 do 1000kW, poziom IE2 – dla mocy od 0.12 do poniżej 0.75kW. Wymagania takie, poza oczywiście silnikami do stref bezpiecznych, postawione zostały po raz pierwszy w historii także silnikom do stref zagrożonych wybuchem: dla strefy 1 – o konstrukcji ognioszczelnej Ex db oraz ognioszczelnej ze skrzynką budowy wzmocnionej Ex db eb; do strefy 2 – silnikom budowy wzmocnionej Ex ec jak również silnikom dla stref pyłowych 21 oraz 22 o konstrukcji Ex tb oraz Ex tc. Silniki budowy wzmocnionej dla strefy 1 konstrukcji Ex eb pozostają jeszcze przez 2 lata wyłączone z zakresu, ponieważ wymagania dla nich wejdą w życie od 1 lipca 2023 roku. Poziomem wymaganym dla silników Ex eb, niezależnie od mocy będzie klasa IE2. Wyłączone, bez planowanej daty wprowadzenia wymagań, pozostają silniki z zabezpieczeniem przeciwwybuchowym zaprojektowane i certyfikowane na potrzeby górnictwa zgodnie z Dyrektywą ATEX 2014/34/UE.
Co bardzo istotne, spełnienie wymagań odnośnie efektywności energetycznej zapisanych w rozporządzeniu 2019/1781 stanowi jedno z kluczowych wymagań dla oznakowania silnika znakiem CE. Po 1 lipca 2021 roku, wszystkie silniki o niższej, niż wymagana, klasie sprawności wprowadzane na rynek Unii Europejskiej nie będą mogły tego znaku posiadać, a co za tym idzie, z perspektywy użytkownika staną się bezużyteczne.
ABB już od lat kładzie duży nacisk na efektywność energetyczną oferowanych na rynku rozwiązań silnikowych. W projektowaniu i oferowaniu naszych rozwiązań stawiamy na ideę całkowitego kosztu eksploatacji silnika, w którą bardzo dobrze wpisują się silniki wysokosprawne.
Już od lat w naszym portfolio znajduje się szeroki zakres silników wysokosprawnych w klasach sprawności IE3, IE4 a nawet IE5, które dalece przekraczają jakiekolwiek istniejące wymagania prawne w zakresie efektywności energetycznej. Dotyczy to także silników do stref zagrożonych wybuchem. Pomimo, że rozporządzenie 640/2009 nie nakładało takich wymagań, nasze silniki do stref zagrożonych wybuchem już od lat cechowała klasa sprawności IE2, zaś portfolio silników IE3 ABB opracowało na długo przed opracowaniem i opublikowaniem rozporządzenia 2019/1781.
Na dzień dzisiejszy nasi Klienci mogą korzystać z szerokiego wachlarza rozwiązań silników rodzin: M3JP, M3KP, M3GP i M3AA w klasie sprawności IE3, a dla rozwiązań większych mocy, nawet IE4. Silniki do stref zagrożonych wybuchem ABB są oparte o sprawdzoną w najcięższych aplikacjach i warunkach środowiskowych platformę pozwalającą na bardzo szeroką konfigurowalność. Doceniane są przez największych światowych graczy rynku chemii, ropy i gazu, o czym świadczy olbrzymia baza zainstalowana na całym świecie. Niezawodność naszych silników, potwierdzona przez niezależnie organizacje (np. raport AZMIA z 2018 roku) jest związana również z ich wysoką efektywnością energetyczną: niższe straty, a zatem niższa temperatura pracy, skutkują zmniejszeniem ryzyka awarii i nieplanowanego przestoju. Całkowity koszt eksploatacji może być więc zredukowany nie tylko w zakresie łatwych do przeliczenia rachunków za energię elektryczną, ale również w zakresie trudniej policzalnych aspektów takich jak koszty serwisu, koszty utraty produkcji, kary finansowe czy nawet utrata reputacji spowodowana awarią i przestojem produkcyjnym.
Warto również nadmienić, że rozporządzenie 2019/1781 likwiduje istniejący dotychczas zapis o możliwości użycia silników w klasie sprawności IE2 w przypadku ich zasilania z przemiennika częstotliwości. ABB jako producent zarówno silników, jak również przemienników częstotliwości może zaoferować kompletne pakiety napędowe silników rodzin M3JP, M3KP, M3GP w klasie sprawności IE3 wraz z napędami serii ACS 880 czy też ACS 580. Zestaw silnika wraz z napędem od jednego producenta pozwala czerpać szereg korzyści począwszy od optymalnego doboru pod kątem parametrów pracy (brak zbędnych przewymiarowań wynikających z braku pełniej wiedzy o drugim z urządzeń), poprzez ograniczenie nakładów związanych z odpowiednim, certyfikowanym osprzętem pomiarowym do monitorowania temperatury powierzchni silnika, aż do odpowiedzialności za dobór rozwiązania, która w tym wypadku spoczywa na jednym zamiast na dwóch dostawcach, jak to ma miejsce w przypadku zakupu silnika i napędu różnych producentów.
Co może też być istotne dla polskiego użytkownika, silniki w klasie sprawności IE3 typu M3JP, M3KP, M3GP i M3AA w zakresie wzniosu wału do 250mm włącznie produkowane są w Fabryce Silników Elektrycznych ABB w Aleksandrowie Łódzkim.
Dostępny z magazynu zakres silników IE3 do stref zagrożonych wybuchem obejmuje silniki do mocy nawet 55kW. Już dziś stany magazynowe pozwalają na zapewnienie naszym Klientom płynnego przejścia na silniki w klasie sprawności IE3 bez obaw o przestoje w produkcji czy niedotrzymanie terminów dostaw ze względu na brak dostępności silnika zgodnego z nowymi wymaganiami prawnymi. Dla rozwiązań większych mocy (do 1000kW) oraz silników konfigurowanych pod zamówienie również jesteśmy w stanie zapewnić szybkie czasy dostawy, w tym przypadku prosimy o kontakt z naszymi przedstawicielami.
Wysoka sprawność silników do stref zagrożonych wybuchem staje się faktem. W długofalowych szacunkach, Komisja Europejska wskazuje, że wprowadzenie rozporządzenia 2019/1781 poskutkuje obniżeniem zużycia energii elektrycznej na poziomie 10 TWh i emisji CO2 na poziomie 3 Mt rocznie do roku 2030. Oznacza to wymierne korzyści nie tylko dla bezpośredniego ich użytkownika, ale także dla nas wszystkich, dla całego naszego środowiska.
tekst: Grzegorz Gala, zdjęcia: arch. ABB, film: Katarzyna Sikorska
